Azot i inne pierwiastki w glebach
Azot jest niewątpliwie jednym z najważniejszych składników gleby. Pierwiastek ten [Mazur, 1991], zawarty jest w glebie w różnych związkach organicznych i organiczno-mineralnych, a mianowicie:
w próchnicy,
w resztkach roślinnych i zwierzęcych,
w organizmach glebowych.
Występuje też w glebach w postaci
azotanów,
azotynów,
soli amonowych,
amonu zasorbowanego oraz
jako wolny azot w powietrzu glebowym.
Jak podaje Dobrzański i Zawadzki [1993] większość azotu bo aż 99% znajduje się w formie organicznych zw. azotowych, głównie wchodzących w skład próchnicy glebowej. Stąd też największa jego ilość w glebach mineralnych występuje w poziomach próchnicznych, w głąb profilu glebowego zawartość azotu gwałtownie maleje.
Rys.1. Przybliżony udział N, P, K w mineralnej i organicznej frakcji gleby (wg Lityńskiego)
Związki azotowe w glebach ulegają ciągłym przemianom. Związki mineralne przechodzą w organiczne i odwrotnie związki organiczne ulegają mineralizacji.
Wyróżnia się w tych przemianach trzy zasadnicze procesy:
amonifikację – przekształcanie związków organicznych azotu do amoniaku, które może przebiegać zarówno w warunkach tlenowych, jak i beztlenowych
nitryfikację – utlenianie amoniaku (poprzez kw. azotawy) na kwas azotowy, zachodzące w warunkach dobrego natlenienia, odpowiedniej wilgotności, temperatury i odczynu gleby
denitryfikację – redukcja azotanów do azotynów i następnie wydzielanie wolnego azotu. Występuje w głębszych warstwach gleb lub w wierzchnich, gdy odcięty jest dostęp tlenu
Procesy amonifikacji i nitryfikacji są korzystne ponieważ nieprzyswajalne dla roślin zw. azotowe przekształcają się w łatwo dostępne. Natomiast proces denitryfikacji jest niepożądany gdyż powoduje straty azotu wskutek ulatniania się.
Według Nowackiego i in. [1980] jednym z podstawowych warunków dobrego wykorzystania azotu z gleby jest bogata zasobność gleb w fosfor. W przypadku niedoboru fosforu, rośliny wykazują wyższą od normalnej zawartośc azotu azotanowego
Kabata – Pendias [1989] stwierdza, że w przypadku dużego zakwaszenia gleby (pH ok. 4) powstają warunki sprzyjające uwstecznieniu przyswajalnych form fosforu i do powstania trudno rozpuszczalnych jego związków z glinem co ogranicza wymywanie składnika do wód gruntowych.
Winiarska – Adamczyk [1980] udowadnia, że nadmiar potasu może powodować zachwianie równowagi jonów w glebie, co może nieć znaczenie na glebach ubogich w magnez. Następuje tu również „luksusowe pobranie” potasu przez rośliny. Z punktu widzenia potrzeb roślin stosunek wymiennych form Mg:K = 3:1 jest najkorzystniejszy.
Nowacki i in. [1980] udowodnili, że brak magnezu w glebie hamuje przemiany azotu amonowego zaś nagromadzenie tej formy azotu w tkankach roślin w nadmiarze jest przyczyną zatrucia roślin amoniakiem.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.